preloader

वीरशैव लिंगायत है हिंदूच आहेत !!

service service
service service

हिंदू वीरशैव लिंगायत मंच

वीरशैव लिंगायत है हिंदूच आहेत !!

भारतीय समाजव्यवस्थेचा विचार केला असता आपल्या भारतामध्ये अनेक धर्म पाहावयास मिळतात. त्यापैकीच एक हिंदू आहे. भारतीय न्यायव्यवस्थेनुसार हिंदू संस्कृती आहे. परंतु 'धारयति इति धर्मः' याप्रमाणे विचार केला, तर भारतीय जनमानसामध्ये रुजलेला एक प्राचीन असा धर्म म्हणजे हिंदू होय. हिंदू हा शब्द सिंधू या शब्दाचा अपभ्रंश आहे, असे काही विद्वानांचे म्हणणे आहे. विद्वानांचे म्हणणे खरे असेल, तर सिंधू खोऱ्यातील सर्व हिंदू ठरतील. आणि यामुळे एका अर्थाने सर्व वीरशैव लिंगायतदेखील हिंदू ठरतील.

धर्माचा अर्थ लावत असताना आचारपद्धतीला खूप महत्त्व असते. हिंदू आचारपद्धतीनुसार वर्ण, आश्रम, सोळा संस्कार इत्यादींना महत्त्व आहे. यापैकी वर्ण आणि आश्रम हे केवळ हिंदू धर्माला अनुसरून आहेत असे म्हणता येत नाही, कारण वर्णाश्रम ही मानवी जीवनाची व्यवस्था लावण्यासाठी आवश्यक असलेली मूल्ये आहेत वीरशैव लिंगायत परंपरेतदेखील कर्माचे विभाजन पाहावयास मिळते आणि ब्रह्मचर्य, गृहस्थ, वानप्रस्थ आणि संन्यास इत्यादीचे महत्व नाकारलेले नाही. दुसरी बाब अशी की वीरशैव लिंगायत परंपरेतदेखील सोळा संस्कारांचा उल्लेख झालेला आहे. अगदी अलीकडेपर्यंत, म्हणजे परमरहस्य ग्रंथातसुद्धा याचे संदर्भ दिसून येतात.

हिंदू धर्मपरंपरेत चार वेद, उपनिषदे, अठरा पुराणे, रामायण, महाभारत, भगवद्गीता या धर्मग्रंथांना महत्त्वाचे स्थान आहे, तर वीरशैव लिंगायत परंपरेत अठ्ठावीस आगम आणि त्यावर आधारित असलेले सिद्धान्त शिखामणी आदी अनेक ग्रंथ महत्त्वाचे मानले जातात. या दोन्ही परंपरांतील अशा या महत्त्वपूर्ण ग्रंथांचे सूक्ष्म अध्ययन केल्यानंतर काही मूलभूत भेद दिसून येतो. मात्र असे असले, तरीही अध्यात्माच्या वृष्टीकोनातून हा भेद गौण असतो. कारण अध्यात्मशास्त्राच्या दृष्टीकोनातून अंतिम साध्य जरी एकच असले, तरीही त्यासाठी वेगवेगळे मार्ग असू शकतात आणि याब वृष्टीकोनातून हिंदू आणि वीरशैव- लिगायत परंपरेला पाहिले पाहिजे. मात्र असे असतानाही काही लोक बुद्धिभेद करून या सगळ्या परंपरांना, संस्कृतींना वेगवेगळे असल्याचे मानतात. मात्र अशा या व्यवहारामुळे 'अनेकता में एकता' हे तत्त्व बाजूला जाते. म्हणून या ठिकाणी हे लक्षात ठेवले पाहिजे की, हिंदू परंपरा असो की वीरशैव- लिंगायत, या दोन्ही परंपरा आस्तिक परंपरा आहेत. या दोन्ही परपरांमध्ये ईश्वराला महत्त्वाचे स्थान आहे. या दोन्ही परंपरांमध्ये भक्तीला आध्यात्मिक साधन मानले आहे. या दोन्ही परंपरांमध्ये ईश्वराशी समरूप होण्याचे ध्येय डोळ्यासमोर ठेवले जाते आणि म्हणून या दोन्ही परंपरांमध्ये मानवाच्या आचारांमध्ये आणि व्यवहारांमध्ये शुद्धता, सात्त्विकता, समर्पण, दयाभाव, प्रेम, करुणा, अहिंसा असण्याची अपेक्षा व्यक्त केली आहे. अशा या वैशिष्ट्यपूर्ण विषयामुळे हिंदू आणि वीरशैव लिंगायत यात भेद करता येणे शक्य नाही. अर्थात या दोन्ही परंपरा एकच असल्याचे सिद्ध होते.

डॉक्टर विरुपाक्ष महाराज, मन्मथधाम, मांजरसुबा